Trong khu vực châu Á –Thái Bình Dương (APAC), Việt Nam là một trong những nước có số lượng trung tâm dữ liệu (data center) nhỏ nhất, nếu tính đầu tư trên megawatt (MW) thì Việt Nam đang là một trong hai quốc gia có giá xây thấp nhất và tỷ suất lợi nhuận cao nhất, chỉ sau Singapore. Thị trường trung tâm dữ liệu AI ở Việt Nam vô cùng tiềm năng và hấp dẫn với các nhà đầu tư trong nước và nước ngoài. Dự báo trong vòng 10 năm tới, ít nhất sẽ có 10 trung tâm dữ liệu liên quan đến AI được xây dựng và phát triển ở Việt Nam.
Trả lời phỏng
vấn Tạp chí Kinh tế Việt Nam/VnEconomy về sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo
(AI) kéo theo nhu cầu lớn về trung tâm dữ liệu AI cho “cơn sóng AI”, ông
Vladimir Kangin, CEO IPTP Networks – đơn vị đang đầu tư 200 triệu USD để xây dựng
Trung tâm Dữ liệu AIDC DeCenter tại Khu công nghệ cao Đà Nẵng, nhấn mạnh rằng
việc đầu tiên cần hiểu câu chuyện AI là vấn đề của quốc gia, do vậy không chỉ
là chuyện về an ninh bảo mật mà còn là nhu cầu lưu trữ thông tin, người dùng
bình thường cũng phải lưu trữ data, do đó trước sau cũng phải phát triển AI để
tối ưu vận hành sử dụng trong công cuộc chuyển đổi số quốc gia.
Theo ông, liệu sẽ có
một làn sóng đầu tư trung tâm dữ liệu AI ở Việt Nam trong thời gian tới không?
Nhu cầu
xây dựng trung tâm dữ liệu trước tiên đến từ thị trường, nghĩa là nếu có các
doanh nghiệp phát triển về AI thì có nhu cầu sử dụng trung tâm dữ liệu AI.
Trong khi các trung tâm dữ liệu siêu lớn (hyperscale) là nhu cầu tự thân của
người xây ra hyperscale.
Nhu cầu đầu
tiên của AI là liên quan đến quốc phòng, các hệ thống về quốc phòng. Theo cá
nhân tôi, Tập đoàn Viettel sẽ đẩy mạnh về AI vì họ có vai trò và trách nhiệm
liên quan tới lĩnh vực đó.
Kinh nghiệm
cho thấy, thường những công nghệ sử dụng trong quốc phòng sau đó cũng được ứng
dụng ngoài xã hội. Ví dụ như công nghệ định vị GPS, ban đầu được phát triển để phục
vụ quân sự, nhưng sau này hầu như tất cả
các loại điện thoại đều có GPS. Dẫn chứng như vậy để hiểu nhu cầu trung tâm dữ
liệu AI đầu tiên chính là của quốc phòng.
Một công
nghệ sinh ra, phát triển, luôn kéo theo
cả một hệ sinh thái các ứng dụng liên quan, như GPS định vị nhưng làm thành
Google Map, Uber, Grab…
Vậy yếu tố nào sẽ
thúc đẩy việc đầu tư xây dựng các trung tâm dữ liệu siêu lớn (hyperscale), thưa
ông?
Cứ trên
100 mgw thì gọi là hyperscale và hyperscale có kiến trúc xây dựng khác với data
center bình thường. Hyperscale đa phần là tập trung cho tập big tech (những tập
đoàn công nghệ lớn nhất thế giới). Nhu cầu sử dụng của hyperscale đến từ chính
nhu cầu của người xây hyperscale đó chứ không phải đến từ nhu cầu của thị trường.
Ví dụ, thông thường những người xây hyperscale là những đơn vị big tech – xây
ra để sử dụng – như Facebook, Amazon..
Như vậy,
nhu cầu của hyperscale phụ thuộc vào hai yếu tố. Thứ nhất phụ thuộc vào chính
big tech đó, nếu người ta thấy có thể tiêu thụ được 100MW thì xây. Thứ hai từ
tác động, chính sách chủ trương của Chính phủ.
Trong
tương lai gần sẽ có khoảng 2-3 hyperscale do rất nhiều công ty big tech có động
thái hay có chiến lược riêng trong việc lựa chọn bước vào thị trường Việt Nam.
Nếu Việt Nam có thêm 10 – 20 hyperscale thì các big tech (ở Việt Nam) cũng phải
chiếm từ 2-3 hyperscale.
Trong bối cảnh bùng nổ
về trí tuệ nhân tạo kéo theo nhu cầu lớn về trung tâm dữ liệu AI, đâu là cơ hội
cho IPTP Networks – tập đoàn viễn thông và hạ tầng toàn cầu với hơn 29 năm kinh
nghiệm trong lĩnh vực trung tâm dữ liệu, thưa ông?
Làm sớm sẽ
nắm bắt được cơ hội, còn nếu sau 5-10 năm nữa sẽ trễ mất. Mục tiêu là đem công
nghệ phụng sự xã hội trong công cuộc chuyển đổi số, đáp ứng nhu cầu lưu trữ AI
kết hợp kênh truyền siêu tốc quốc tế cho các nền tảng số, các ứng dụng, các
doanh nghiệp, vì AI là hiện tại và tương lai.
Tôi cho rằng
thị trường trung tâm dữ liệu AI rất tiềm năng, tuy nhiên ngoài trung tâm dữ liệu
AI thì độ trễ truyền tải đến quốc tế cũng là một vấn đề đáng cân nhắc, với hệ thống
mạng lưới toàn cầu hơn 200 tuyến cáp biển và cáp đất chúng tôi đã thiết lập
trong 29 năm qua, đảm bảo cung ứng kênh truyền siêu tốc (độ trễ thấp) kết nối đến
các điểm cầu quốc tế theo real time (thời gian thực) trong thế giới phẳng như
hiện nay. Điều này kết hợp với hạ tầng trung tâm dữ liệu sẽ hoàn hảo cho các nền
tảng số, các ứng dụng xã hội mà cần tốc độ kênh truyền real time như tài chính,
blockchain, healthcare, games…
Trên thế
giới, xu hướng chung của các trung tâm dữ liệu, đặc biệt là trung tâm dữ liệu lớn,
đang có dấu hiệu chững lại. Như ở Mỹ có một vài hyperscale bị tạm dừng, không
làm nữa. Tuy nhiên ở Việt Nam thì chưa quá nhiều đến mức bão hòa và còn nhiều
khoảng trống, tiềm năng lớn để đầu tư.
Một trong
những yếu tố chính sẽ giữ được nhịp thị trường trung tâm dữ liệu của Việt Nam
cho dù thị trường thế giới phát triển chậm là chủ trương data của Việt Nam phải
lưu trữ ở Việt Nam, dẫn tới có nhất nhiều công ty ở Singapore, Hong Kong… hiện
tại đang lưu trữ data của Việt Nam (ở ngoài Việt Nam) trước sau thì cũng phải
chuyển về Việt Nam, tạo ra nhu cầu rất lớn cho việc lưu trữ, sử dụng trung tâm
dữ liệu ở trong Việt Nam.
Một đại diện
của Viettel, cách đây chưa lâu, đã đánh giá số lượng trung tâm dữ liệu ở Việt
Nam phải nhân lên 15 lần nữa so với hiện nay thì mới đủ.
Theo số liệu
thống kê của Cushman Wakefield, trong khối APAC thì Việt Nam là một trong
những nước có số lượng trung tâm dữ liệu nhỏ nhất so với những nước còn lại. Nếu
tính đầu tư trên megawatt thì Việt Nam đang là một trong hai quốc gia có giá
xây thấp nhất và tỷ suất lợi nhuận cao nhất (chỉ sau Singapore). Do đó, chỉ
nhìn ở góc độ chi phí đầu tư và tỷ suất lợi nhuận đã thấy có tiềm năng. Các nước
khác cũng đang đẩy mạnh phát triển trung tâm dữ liệu, như Indonesia, Malaysia.
Đà Nẵng là một trong
hai thành phố được quy hoạch phát triển Trung tâm Tài chính quốc tế (cùng với
TP.Hồ Chí Minh), trong đó có các mô hình kinh tế mới về blockchain, tài sản số,
tiền số,… Có phải IPTP Networks xây trung tâm dữ liệu AI là để “chớp” cơ hội
này không, thưa ông?
Một phần mục
tiêu là như vậy, nhưng chúng tôi đã ở Đà Nẵng nhiều năm rồi. Còn cơ hội từ
trung tâm tài chính, tài sản số… thì mới là xu hướng gần đây, khi Đà Nẵng đặt mục
tiêu trở thành trung tâm kinh tế, công nghệ, tài chính mới.
Lý do đầu
tiên chúng tôi đến đây là vì địa phương có sự hỗ trợ rất tốt. Từ năm 2021 chúng
tôi đã có ý tưởng mở văn phòng ở Đà Nẵng. Gần đây lại có dự án Bến cảng Liên
Chiểu, Khu thương mại tự do, các điều kiện thuận lợi về cáp biển cập bờ tại
đây. Nói một cách hình ảnh, trung tâm dữ liệu AI là một “phiên bản đẹp đẽ” mà
chúng tôi đã ấp ủ từ lâu.
Dự tính các doanh
nghiệp blockchain, tài sản số, tài chính số sẽ chiếm bao nhiêu phần trăm dung
lượng trong trung tâm dữ liệu AI này?
Với IPTP
Networks, khoảng 10% doanh thu sẽ đến từ blockchain vì trung tâm dữ liệu AI phục
vụ đa ngành nghề, không có ngành nào chiếm phần lớn. Tuy nhiên, với xu hướng của
blockchain, sẽ ngày càng có nhiều doanh nghiệp ứng dụng công nghệ này. Đây được
xem là trend tích cực nhất mà tôi nghiên cứu. Dù vậy, như tôi nói, IPTP
Networks cung cấp dịch vụ toàn cầu cho đa lĩnh vực, dung lượng đến từ lĩnh vực
blockchain cũng chỉ chiếm 10%, từ trước tới nay không có ngành nghề nào quá 10%
(doanh số tại trung tâm dữ liệu).
Đầu tư 200 triệu USD
nhưng giai đoạn đầu chỉ 20 triệu USD, vậy khi nào thì các ông giải ngân hết 200
triệu USD? Dự kiến khi nào thì doanh nghiệp sẽ hòa vốn và có lãi?
Chậm nhất
là 7 năm. Tất nhiên chúng tôi sẽ giải ngân hết 200 triệu USD khi có nhu cầu thị
trường và hoạt động hiệu quả và liên tục mở rộng. Trường hợp tích cực hơn thì
chỉ 3-4 năm. Như thế, có nghĩa là sẽ mở thêm các dự án tiếp theo.
Trên thực
tế, cứ mở ra là hết chỗ (khách đến thuê hết), vì nhu cầu thị trường rất lớn.
Như thế, tôi tính nếu vận hành thật sự hiệu quả chỉ khoảng 3-4 năm là thu hồi
được vốn đầu tư.
Ở Việt Nam hiện nay,
các trung tâm dữ liệu chủ yếu tập trung ở Hà Nội (Khu công nghệ cao Hòa Lạc) và
TP. Hồ Chí Minh (Khu chế xuất Tân Thuận). Không ít chuyên gia cho rằng quy hoạch
như vậy là chưa cân bằng và đảm bảo sự bền vững, ổn định, nếu có một rủi ro nào đó là có thể bị “cắt mạch
kết nối dữ liệu”. Quan điểm của ông về ý kiến này thế nào?
Hiển nhiên
tập trung quá nhiều ở hai vùng là không tối ưu.
Tại các nước
phương Tây có khái niệm Edge Data Center – các trung tâm dữ liệu rất nhỏ nhưng
nằm gần người dùng chứ không nằm tập trung ở các phân khu như vậy mà là phi tập
trung. Đối với Việt Nam, hạ tầng không phù hợp để làm như vậy.
Nước ngoài
còn có khái niệm Container Data Center linh động – phục vụ cho những khu vực nhất
định. Tôi cho rằng ở Việt Nam cứ mỗi 100 km dọc tuyến từ Bắc vào Nam nên có một
trung tâm dữ liệu thay vì dồn vào các trung tâm tập trung, như vậy đảm bảo được
tính kết nối. Thực tế thì cũng không thể “nén thêm” vào hai khu Hòa Lạc và Tân
Thuận được nữa mà sẽ phải xây ở một chỗ khác nào đó. Nên cứ 100km dọc chiều dài
đất nước thì xây một trung tâm dữ liệu.
Vậy, Việt Nam nên có
hướng tiếp cận trong việc quy hoạch trung tâm dữ liệu như thế nào và có thể
tham khảo quy hoạch trung tâm dữ liệu của quốc gia nào không, thưa ông?
Hướng tiếp
cận của Việt Nam đối với viễn thông và trung tâm dữ liệu theo tôi khá bài bản. Tập trung vào tầm quan trọng đảm bảo mạng –
data quốc gia. Cách làm như vậy là đúng.
Nếu có nước
nào mà Việt Nam nên tham khảo kinh nghiệm trong việc quy hoạch mạng lưới trung
tâm dữ liệu thì theo tôi đó là Trung Quốc. Vì Trung Quốc bảo hộ chủ quyền data
quốc gia rất tốt.
Từ kinh nghiệm thực
tiễn của mình, ở góc độ vĩ mô, theo ông, Việt Nam cần có những chính sách hay
chiến lược gì để thúc đẩy thị trường trung tâm dữ liệu phát triển nhanh và bền
vững?
Có hai yếu
tố chính.
Thứ nhất,
nên cho phép các nhà mạng sử dụng các tài nguyên có sẵn như tận dụng hệ thống
truyền tải điện để treo các tuyến cáp chạy song song (cả cáp điện và cáp
quang). Nếu tận dụng được các tài nguyên có sẵn như vậy sẽ giảm được rất nhiều
chi phí xây dựng tuyến cáp mới hoàn toàn. Nếu khai thác được các tài nguyên có
sẵn sẽ giải quyết được các vấn đề về kết nối, vì điện được kéo ở khắp mọi nơi
khắp đất nước, thì có thể sử dụng để kết nối hạ tầng viễn thông.
Thứ hai,
các trung tâm dữ liệu lớn ở Việt Nam chưa có và chưa lan tỏa ở nhiều nơi. Trung
tâm dữ liệu lớn nhất ở Việt Nam là 30 MW của Viettel ở Hòa Lạc. Vấn đề chính ở
đây là điện. Theo tôi làm sao phải thay đổi, cải thiện chính sách để tạo ra nhiều
nhà máy phát điện, bằng nhiều cách, gồm cả điện hạt nhân.
Cần quy hoạch
dàn trải nhưng có tính kết nối – phân bổ ra và kết nối lại với nhau. Đầu tiên
làm sao giải quyết được vấn đề kết nối, tận dụng hạ tầng, tài nguyên có sẵn để
dùng chung, như phân tích ở trên. Ngoài ra, để phân bổ (theo tính dàn trải) thì
cần có điện, vì muốn xây chỗ này mà không có điện đáp ứng cho nhu cầu của trung
tâm dữ liệu thì cũng không được.
Thực tế
nhiều khi các trục kênh truyền trong nước đôi khi còn đắt hơn đi quốc tế. Vậy tại
sao nhiều tài nguyên rảnh rỗi mà chúng ta không tận dụng?
Nội dung đầy đủ của bài viết được đăng tải trên Tạp chí Kinh tế Việt Nam số 42-2025 phát hành ngày /10/2025. Kính mời Quý độc giả tìm đọc tại đây:
Link: https://premium.vneconomy.vn/dat-mua/an-pham/tap-chi-kinh-te-viet-nam-so-42-2025.html
–
