Ngày 29/5, Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội) tổ chức Hội thảo công bố Tư vấn chính sách với chủ đề “Chuyển đổi số trong doanh nghiệp tư nhân – Hướng tới tăng trưởng hai con số tại Việt Nam”.
Hội thảo có sự tham gia của đại diện các Bộ, ban, ngành Trung ương như Bộ Tài chính, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ, cùng các chuyên gia trong lĩnh vực chuyển đổi số và phát triển kinh tế.
“NÚT THẮT” CỦA KHU VỰC KINH TẾ TƯ NHÂN
Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Trường Đại học Kinh tế (Đại học Quốc gia Hà Nội), thẳng thắn chỉ ra khu vực kinh tế tư nhân mặc dù đang đóng góp khoảng 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách nhà nước. Tuy nhiên, khu vực này cũng đang đối diện với nhiều vấn đề.
Thứ nhất là thiếu lực. Phần lớn doanh nghiệp tư nhân thuộc nhóm siêu nhỏ, nhỏ và vừa – quy mô nhỏ, năng lực tài chính yếu, trình độ quản trị còn hạn chế. Việc tiếp cận vốn, công nghệ, đất đai, tài nguyên và nguồn nhân lực chất lượng cao vẫn là bài toán khó.
Thứ hai là thiếu liền mạch. Năng lực công nghệ, khả năng đổi mới sáng tạo còn thấp; năng suất lao động và hiệu quả hoạt động chưa cao. Doanh nghiệp tư nhân vẫn thiếu kết nối với dòng chảy tri thức và công nghệ hiện đại.
Thứ ba là thiếu lối đi. Môi trường pháp lý còn nhiều bất cập, thiếu minh bạch, khó dự đoán, khiến doanh nghiệp như đi trong sương mù, thiếu một “lối đi” rõ ràng, thông thoáng để phát triển dài hạn.
Thứ tư là thiếu liên kết. Sự kết nối giữa doanh nghiệp tư nhân với doanh nghiệp nhà nước và khối FDI còn lỏng lẻo. Liên kết trong chuỗi giá trị nội địa và quốc tế chưa được hình thành bền chặt.
Thư năm là thiếu liều. Không ít doanh nghiệp tư nhân vẫn thiếu tầm nhìn chiến lược dài hạn, ngại đổi mới, sợ rủi ro. Tư duy “an toàn là trên hết” khiến họ chưa dám bước ra thị trường quốc tế hay mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao.
Đồng quan điểm, PGS.TS Phan Chí Anh, Trường Đại học Kinh tế, cho rằng dù doanh nghiệp tư nhân đóng một tỷ trọng rất lớn trong nền kinh tế. Tuy nhiên, nếu so sánh trên quy mô dân số, tỷ lệ doanh nghiệp đầu người của Việt Nam vẫn còn khá thấp so với thế giới.
Cụ thể, tại các nước phát triển như Hoa Kỳ, bình quân cứ 10 người dân có 1 doanh nghiệp; Hàn Quốc 1/9, Úc 1/10, Singapore 1/14, Nhật Bản 1/31, Đức 1/24, Trung Quốc 1/33. Trong khu vực ASEAN, Thái Lan đạt tỷ lệ 1/23, Malaysia 1/27, Lào 1/57, Indonesia 1/4,…
CUỘC CÁCH MẠNG MỚI: CHUYỂN ĐỔI SỐ GẮN VỚI CHUYỂN ĐỔI XANH
Trong bối cảnh thị trường còn nhiều rào cản, các chuyên gia đồng tình Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị ra đời được ví như một bước ngoặt mang tính lịch sử. Trong đó, PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê chỉ ra nhiều đột phá.
Lần đầu tiên, khu vực kinh tế tư nhân được xác lập là một trong những động lực quan trọng nhất của nền kinh tế quốc dân – một động thái chính sách mang theo kỳ vọng sẽ thổi luồng sinh khí mới vào cộng đồng doanh nghiệp.
Doanh nghiệp tư nhân kể cả nhỏ và siêu nhỏ được mở rộng không gian kinh doanh, được phép tham gia vào những lĩnh vực trước đây chỉ dành cho khu vực công.
Lần đầu tiên, cải cách pháp lý được đẩy mạnh nhằm bảo vệ doanh nghiệp, làm rõ ranh giới giữa vi phạm hành chính và hình sự, giữa trách nhiệm cá nhân và pháp nhân.
Dòng vốn cho khu vực tư nhân được khơi thông: các địa phương có trách nhiệm bố trí quỹ đất trong quy hoạch khu/cụm công nghiệp; cơ sở dữ liệu đất đai quốc gia được hoàn thiện, giao dịch trực tuyến được thúc đẩy.
Và lần đầu tiên, chính sách khuyến khích chuyển đổi từ hộ kinh doanh sang doanh nghiệp trở nên rõ ràng và cụ thể, với cải tiến trong thuế, kế toán và thủ tục hành chính.
Các hoạt động đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số được ưu đãi mạnh mẽ – ví dụ chi phí R&D được khấu trừ thuế lên tới 200%, mở đường cho doanh nghiệp tư nhân bước vào sân chơi công nghệ cao và chuỗi giá trị toàn cầu.
PGS.TS. Nguyễn Trúc Lê nhấn mạnh: “Nếu muốn trở thành trụ cột thực sự của nền kinh tế Việt Nam, khu vực kinh tế tư nhân không thể không bứt phá – và sự bứt phá ấy nhất định phải dựa trên nền tảng của khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Cùng với Nghị quyết 57, Nghị quyết 68 được kỳ vọng sẽ tạo ra những lực đẩy chưa từng có cho sự phát triển của khu vực kinh tế tư nhân Việt Nam trong kỷ nguyên mới”.
Phát biểu tại hội thảo, PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn, Phó Trưởng ban Kinh tế Trung ương, trước hết đánh giá cao những đóng góp chuyên môn từ các báo cáo tư vấn của Trường Đại học Công nghệ (Đại học Quốc gia Hà Nội) trong việc đồng hành cùng các cơ quan và tổ chức kinh tế.
Trong phần trình bày, PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn đặc biệt nhấn mạnh ba từ khóa mang tính chiến lược cần được đặc biệt lưu tâm là: chuyển đổi số, kinh tế tư nhân và tăng trưởng hai con số.
Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn, chuyển đổi số không đơn thuần là việc ứng dụng công nghệ, mà là một cuộc cách mạng sâu rộng, đòi hỏi nguồn lực lớn, tư duy đột phá và tầm nhìn dài hạn.
“Nếu như Đổi mới năm 1986 là cuộc cách mạng tư duy đưa Việt Nam chuyển từ cơ chế bao cấp sang kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế, thì chuyển đổi số ngày nay, đặc biệt khi gắn với chuyển đổi xanh, chính là cuộc cách mạng tiếp theo giúp định hình mô hình tăng trưởng bền vững trong thời đại mới. Điều này cũng được khẳng định rõ trong Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, nơi chuyển đổi số, khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được xác định là các đột phá chiến lược”
Nội dung thứ hai được PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn nhấn mạnh là vai trò ngày càng quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân. Theo ông, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị đã đặt ra ba từ khóa cốt lõi trong chính sách phát triển khu vực này: niềm tin, được bảo vệ và được tham gia.
Nghị quyết không chỉ đảm bảo nguyên tắc công bằng giữa các thành phần kinh tế, mà còn nhấn mạnh sự bảo vệ khu vực kinh tế tư nhân – từ quyền kinh doanh, quyền tài sản cho đến việc giảm thiểu rủi ro trước những tác động tiêu cực từ môi trường bên ngoài.
Đáng chú ý, lần đầu tiên, doanh nghiệp tư nhân được khuyến khích tham gia vào các nhiệm vụ lớn của quốc gia. Một số doanh nghiệp đã mạnh dạn đề xuất góp sức trong các dự án tầm cỡ, chẳng hạn như đường sắt tốc độ cao.
Khi được tạo điều kiện, doanh nghiệp tư nhân không chỉ có cơ hội mở rộng quy mô, tích lũy năng lực quản trị, tài chính và công nghệ mà còn từng bước vươn ra thị trường quốc tế. Sự phát triển ngày càng lớn của nhiều doanh nghiệp sẽ kéo theo sự phát triển của các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong chuỗi giá trị – tạo ra một hệ sinh thái doanh nghiệp bền vững và năng động.
“Nghị quyết 68 không chỉ thể hiện niềm tin của Nhà nước đối với khu vực kinh tế tư nhân, mà còn tạo điều kiện để doanh nghiệp đặt niềm tin trở lại vào thể chế – khi hai niềm tin cộng hưởng, đó sẽ là nền tảng để kinh tế tư nhân bứt phá”, PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn khẳng định.
Nội dung thứ ba là mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức cao. PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn thẳng thắn nhìn nhận: Tốc độ tăng trưởng hiện nay vẫn chưa đạt kỳ vọng. Đảng và Nhà nước đã đặt ra mục tiêu đến năm 2025, GDP đạt mức tăng trưởng từ 8% trở lên, và hướng tới mức tăng trưởng hai con số trong các năm tiếp theo.
Đây là một mục tiêu đầy tham vọng, đặc biệt trong bối cảnh thế giới đang trải qua những biến động phức tạp, khó lường. Ngay cả trong điều kiện ổn định, tăng trưởng hai con số đã là thách thức lớn; trong bối cảnh hiện tại, thử thách ấy lại càng gay gắt hơn. Tuy nhiên, PGS.TS Nguyễn Hồng Sơn khẳng định: “Chính những mục tiêu lớn lao sẽ là động lực để Việt Nam không ngừng đổi mới, khai mở tiềm năng phát triển mới và nâng tầm vị thế quốc gia”.
Từ thực tế đó, PGS.TS Phan Chí Anh cho rằng để nâng cao năng lực của doanh nghiệp, bài học kinh nghiệm từ quốc tế đã chứng minh cần sự đồng hành hỗ trợ rất lớn từ phía Nhà nước.
Một số kiến nghị được PGS.TS Phan Chí Anh đưa ra, bao gồm: xây dựng nền tảng công nghệ số hiện đại nhằm hỗ trợ toàn diện cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, bao gồm xây dựng các kho dữ liệu dùng chung, trung tâm dữ liệu quốc gia và hạ tầng phục vụ luồng giao dịch dữ liệu; Thống nhất quản lý nhà nước về dữ liệu; hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tiếp cận các công cụ hiện đại, như hệ thống điện toán đám mây, giải pháp lưu trữ và phân tích dữ liệu; ban hành chính sách phát triển trí tuệ nhân tạo (AI) phù hợp với đạo đức, văn hóa và điều kiện đặc thù của Việt Nam, đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp ứng dụng AI một cách hiệu quả, an toàn và bền vững.
