Ông Nguyễn Huy Dũng, Ủy viên chuyên trách Ban chỉ đạo Trung ương về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, nhắc lại câu nói của vị CEO trong top Fortune 500 tại sự kiện Rikkei Global Summit 2025 (GS2025) – diễn đàn công nghệ quốc tế quy tụ gần 300 doanh nghiệp và chuyên gia công nghệ hàng đầu đến từ nhiều quốc gia diễn ra ngày 10/10 tại Hà Nội, để bày tỏ quan điểm ngành gia công phần mềm đang đứng trước một “ngã rẽ” lịch sử và đứng trước khoảnh khắc mang tính “tồn vong”.
CUỘC CẠNH TRANH KHỐC LIỆT VỀ GIÁ TRỊ
Ngành gia công phần mềm toàn cầu dự kiến sẽ đạt quy mô hơn 1.000 tỷ USD vào năm 2025, con số này cho thấy gia công phần mềm đã và tiếp tục trở thành một ngành quan trọng trong nền kinh tế số toàn cầu. “Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, có một nhận định rằng thế giới dường như đang cần một “bản cập nhật phần mềm”, ông Dũng nhìn nhận.
Thực tế, trật tự cũ đang thay đổi, các quốc gia cũng không ngừng thay đổi. Trung Quốc không còn là công xưởng giá rẻ. Nhật Bản một cường quốc phần cứng cũng đã và đang quan tâm nhiều hơn đến phần mềm và quan tâm tới cuộc cách mạng về công nghiệp phần mềm. Và Ấn Độ của ngày hôm nay đã khác xa chính Ấn Độ của 10 hay 20 năm về trước.
Năm 2025 bắt đầu bước vào nửa sau của kỷ nguyên AI. Nếu như nửa đầu là cuộc đua xem làm sao AI có thể chinh phục các bài toán ngày càng phức tạp của con người, thì bây giờ khi công thức đã dần được chuẩn hóa, câu hỏi cấp thiết không còn là làm thế nào để giải quyết vấn đề mà nên giải quyết vấn đề gì và làm sao để đo lường giá trị thực sự. Sự thay đổi mang tính nền tảng này đòi hỏi một tư duy mới, tư duy của người kiến tạo giá trị, tư duy của người làm sản phẩm chứ không chỉ tư duy của một người công nghệ thuần túy.
“Ngành gia công phần mềm đang đứng trước một “ngã rẽ” lịch sử, đứng trước khoảnh khắc mang tính tồn vong”, ông Nguyễn Huy Dũng nói, đồng thời lý giải rằng các Agent AI thế hệ mới đang phá vỡ ba quy luật bất biến định hình ngành gia công phần mềm. Đó là quy luật về sự khan hiếm nhân tài, quy luật về lợi thế chi phí địa lý và quy luật về sự không thể thay thế của trí tuệ con người.
Cụ thể hơn, cấu trúc của một dự án phần mềm thường được chia thành ba tầng, gồm tầng khái niệm (hiểu nghiệp vụ và bài toán kinh doanh), tầng logic (thiết kế hệ thống) và tầng vật lý (viết mã code thực thi). Tuy nhiên, hiện nay, AI và các nền tảng đã và đang tự động hóa vật lý với một tốc độ nhanh chưa từng có. Trong khi, trước đây, các tầng cấu trúc này là mảnh đất truyền thống của các kỹ sư công nghệ thông tin, các kỹ sư phần mềm thuần túy và cũng là nơi từng giá trị đang dịch chuyển mạnh mẽ lên các tầng trên, nơi đòi hỏi kỹ năng của một chuyên gia hệ thống thông tin.
Cùng lúc những “cơn bão” cạnh tranh mới đang hình thành, ông Dũng dẫn giải, khi nhân lực công nghệ cao của Ấn Độ không chỉ sẵn sàng chấp nhận mức lương thấp hơn 20 đến 30% so với các quốc gia khác mà còn đang được đánh giá tốt về chuyên môn chuyên sâu trong lĩnh vực AI. Điều đó có nghĩa cuộc chiến trong thập kỷ tới không phải là cuộc chiến cạnh tranh về giá rẻ mà là một cuộc cạnh tranh khốc liệt về giá trị. Do vậy, con đường duy nhất là phải đi lên từ người làm ở tầng vật lý trở thành người đồng sáng tạo ở tầng khái niệm.
SỰ DỊCH CHUYỂN CỦA NGÀNH GIA CÔNG PHẦN MỀM
Đổi mới quan trọng nhất với ngành gia công phần mềm hiện nay là chuyển dịch từ giao dịch sang chuyển đổi. Về mặt kỹ thuật đó chính là cuộc dịch chuyển từ việc không chỉ hoạt động ở tầng vật lý IT mà lên làm chủ tầng khái niệm (IS) – tức doanh nghiệp tham gia từ khâu đầu định hình vấn đề và thiết kế giải pháp, thay vì chỉ tham gia ở khâu cuối là lập trình theo yêu cầu.
Ông Nguyễn Huy Dũng so sánh mô hình giao dịch và chuyển đổi. Theo đó, mô hình giao dịch là doanh nghiệp phần mềm chỉ code theo thiết kế khách hàng cung cấp – tức bán giờ công. Sân chơi này đang bị AI thu hẹp dần. Còn mô hình chuyển đổi đòi hỏi nhà cung cấp dịch vụ ngồi cùng bàn với khách hàng ngay từ đầu để cùng định nghĩa vấn đề cần giải quyết. Doanh nghiệp phần mềm ở đây bán chất xám, bán giải pháp trọn vẹn chứ không chỉ bán nhân công. Và đây mới chính là tương lai của ngành dịch vụ phần mềm.
Một khảo sát gần đây chỉ ra 81% doanh nghiệp muốn đối tác outsourcing (thuê ngoài) của họ đóng vai trò cộng sự chiến lược chứ không phải nhà cung cấp thuần túy. Khách hàng không còn mua cam kết dịch vụ (SLA) mà mua kết quả kinh doanh của dịch vụ đó. Đây là cam kết giữa nhà cung cấp dịch vụ đối với khách hàng sử dụng dịch vụ, không chỉ dừng lại ở khía cạnh chất lượng, mà còn bao gồm những yếu tố như số lượng, tính khả dụng, trách nhiệm của nhà cung cấp…
Xu hướng này đặt ra yêu cầu chuyển đổi tư duy quyết liệt cho các công ty dịch vụ công nghệ thông tin Việt Nam. Tư duy của nhà cung cấp hàng đầu trong kỷ nguyên AI không còn là làm sao để hoàn thành công việc một cách hiệu quả mà phải là làm sao để loại bỏ hoàn toàn công việc đó bằng tự động hóa. Năng lực cốt lõi của kỹ sư tương lai chính là khả năng kết hợp sự thấu cảm của con người với sức mạnh của máy móc nhằm tìm ra cách làm khác biệt mang tính đột phá, chứ không chỉ cải tiến những lối mòn cũ.
“Chúng ta cũng đang chứng kiến một nghịch lý, rằng khi hiệu suất viết code của AI tăng lên, tổng số dòng code lại tăng vọt vì mỗi sản phẩm phần mềm sẽ trở nên phức tạp hơn. Điều này có nghĩa là giá trị trên từng dòng code đang giảm nhưng giá trị của người có thể kiến tạo và quản lý những hệ thống phức tạp đó lại tăng lên. Và để xây dựng được những đội ngũ tinh nhuệ đó cần một chiến lược nhân tài bền vững”, ông Dũng nhấn mạnh.
Lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam là nhỏ gọn, tinh nhuệ và linh hoạt. Thay vì xây dựng những đội quân đông đảo cồng kềnh, chúng ta cần những “đội đặc nhiệm thiện chiến” về công nghệ, tuy quân số ít nhưng kỹ năng cao, tinh thần chiến đấu mạnh mẽ và cơ động trong mọi tình huống. Muốn có những “đội đặc nhiệm” tinh nhuệ đó, doanh nghiệp cần một chiến lược nhân tài bền vững. Và trong tương lai, lực lượng lao động toàn cầu trong đó có Việt Nam sẽ phải liên tục nâng cấp kỹ năng để thích ứng với AI.
4 định hướng chiến lược của Rikkeisoft
Ông Tạ Sơn Tùng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Rikkeisoft – đơn vị tổ chức sự kiện Rikkei Global Summit 2025, cho biết RGS2025 không chỉ là cột mốc trong chặng đường 13 năm của công ty, mà còn mở ra giai đoạn tăng trưởng mới với tầm nhìn toàn cầu rõ nét hơn.
Theo đó, Rikkeisoft sẽ ty tập trung vào bốn định hướng chiến lược: (1), Đầu tư mạnh vào AI như động lực tăng trưởng cốt lõi; (2), Phát triển nhân lực thông qua hợp tác với các đại học và mô hình ba nhà (nhà nước-nhà trường- doanh nghiệp); (3), Mở rộng thị trường toàn cầu, chuyển đổi từ gia công sang cung cấp giải pháp tư vấn, công nghệ toàn diện và; (4), Chuẩn bị cho cột mốc IPO, với khát vọng trở thành kỳ lân công nghệ tiếp theo của Việt Nam.
Ngoài ra, Rikkeisoft cũng đặt mục tiêu tăng trưởng rất cao, 50% mỗi năm.
