Làm rõ nhiều điểm mới quan trọng của Luật và Nghị định 262

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam nhấn mạnh: trong bối cảnh hệ thống pháp luật về KH&CN đang tiếp tục hoàn thiện mạnh mẽ, đặc biệt sau khi Quốc hội thông qua Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025, việc nắm bắt kịp thời các quy định mới có ý nghĩa quan trọng, giúp các tổ chức chủ động thay đổi mô hình quản trị, nâng cao hiệu quả hoạt động, đáp ứng yêu cầu đổi mới sáng tạo quốc gia.

PGS.TS Phạm Quang Thao, Phó Chủ tịch Liên hiệp Hội Việt Nam khai mạc Hội thảo

Nhiều quy định đột phá của Nghị định 262/2025/NĐ-CP

Tại hội nghị, TS. Lê Công Lương – Phó Tổng thư ký, Trưởng ban KH&HTQT trình bày những điểm mới nổi bật của Nghị định số 262/2025/NĐ-CP, văn bản quan trọng hướng dẫn thi hành Luật KH&CN&ĐMST, đã có hiệu lực từ ngày 14/10/2025.

Một trong những nội dung đáng chú ý là tổ chức KH&CN sẽ được cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và sử dụng con dấu riêng, tạo điều kiện mở rộng tự chủ, tham gia sâu vào thị trường KH&CN. Các loại hình được công nhận rất đa dạng: viện nghiên cứu, phòng thí nghiệm, trường đại học, doanh nghiệp KH&CN, doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo…

Về điều kiện thành lập tổ chức KH&CN, Nghị định quy định cụ thể các yêu cầu về điều lệ hoạt động, nhân lực và cơ sở vật chất. Tổ chức phải có tối thiểu 5 nhân sự trình độ đại học trở lên làm việc toàn thời gian, trong đó 30% có chuyên môn phù hợp. Đặc biệt, tổ chức nghiên cứu phải có ít nhất 1 tiến sĩ trong mỗi lĩnh vực đăng ký. Trụ sở, phòng thí nghiệm, thiết bị và tài sản trí tuệ cũng phải được chứng minh có quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hợp pháp.

Thủ tục đăng ký tổ chức KH&CN theo Nghị định 262 được tinh giản đáng kể, rút ngắn thời gian xử lý. Theo đó, trong vòng 5 ngày làm việc từ khi nhận hồ sơ, cơ quan có thẩm quyền phải kiểm tra tính hợp lệ; và trong 15 ngày kể từ khi hồ sơ đầy đủ, hoàn chỉnh, phải tiến hành thẩm định và cấp giấy chứng nhận đăng ký.

Một điểm quan trọng khác là quy định về đánh giá hoạt động KH&CN&ĐMST, bao gồm đánh giá chiến lược, chương trình, chính sách, cũng như đánh giá định kỳ hằng năm đối với tổ chức KH&CN công lập. Việc đánh giá giúp cơ quan quản lý nhận diện rõ kết quả, hiệu quả và tác động của hoạt động KH&CN, đồng thời tăng tính minh bạch trong sử dụng ngân sách nhà nước. Nghị định cũng thiết lập cơ chế đánh giá lại trong các trường hợp kết quả đánh giá trước đó có dấu hiệu sai lệch hoặc khi có thay đổi lớn về mục tiêu, chính sách.

TS Lê Công Lương – Phó Tổng thư ký, Trưởng ban KH&HTQT trình bày tại Hội thảo

Hoàn thiện bộ tiêu chí đánh giá các Hội thành viên và tổ chức KH&CN trực thuộc

Buổi làm việc cũng dành thời gian cho phần trình bày hai dự thảo quan trọng: Bộ tiêu chí đánh giá, xếp loại Hội thành viên, do ThS. Phạm Hữu Duệ – Chánh Văn phòng trình bày; và Bộ tiêu chí đánh giá tổ chức KH&CN trực thuộc, do ThS. Trần Xuân Việt – Phó Trưởng Ban KH&HTQT trình bày.

Các dự thảo tiêu chí hướng tới việc thiết lập một hệ thống đánh giá minh bạch, khách quan, tạo động lực để các Hội và tổ chức KH&CN nâng cao chất lượng hoạt động, đồng thời làm cơ sở cho công tác thi đua – khen thưởng và phân bổ nguồn lực trong thời gian tới. Những nội dung này nhận được sự quan tâm lớn từ đại biểu, đặc biệt trong bối cảnh nhiều Hội đang mở rộng hoạt động chuyên môn và tăng tính tự chủ tài chính.

Cập nhật chính sách về viện trợ nước ngoài và hướng dẫn thi đua – khen thưởng

Tiếp đó, ThS. Nguyễn Thị Thanh Huyền – Phó Trưởng ban KH&HTQT chia sẻ những điểm mới trong các dự thảo văn bản pháp luật liên quan đến quản lý viện trợ nước ngoài, một lĩnh vực rất quan trọng đối với các tổ chức KH&CN có hoạt động hợp tác quốc tế. Những cập nhật này giúp các đơn vị chủ động hơn trong xây dựng dự án, đàm phán tài chính và tuân thủ chế độ báo cáo.

Trong khi đó, ThS. Nguyễn Hồng Yến – Thường trực Hội đồng Thi đua – hướng dẫn chi tiết công tác thi đua, khen thưởng năm 2025 của Liên hiệp Hội Việt Nam, tập trung vào các tiêu chí đánh giá kết quả hoạt động thực chất, tránh hình thức; tăng cường khen thưởng đột xuất cho những mô hình mới, sáng kiến có tác động lan tỏa.

Toàn cảnh Hội thảo

Thảo luận sôi nổi, làm rõ nhiều quy định mới

Phần thảo luận kéo dài gần 30 phút thu hút nhiều ý kiến của đại biểu các Hội thành viên và tổ chức KH&CN trực thuộc. Các câu hỏi tập trung vào: điều kiện để được công nhận là tổ chức KH&CN theo Nghị định 262; quy định về nhân sự chủ chốt; mức độ tự chủ của các đơn vị sau khi được cấp giấy đăng ký; lộ trình triển khai đánh giá hằng năm; và thủ tục tiếp nhận viện trợ quốc tế trong bối cảnh các quy định mới có hiệu lực.

Nhiều đại biểu đánh giá cao sự chuẩn bị công phu của Ban Tổ chức, đồng thời cho rằng các nội dung phổ biến lần này có ý nghĩa thực tiễn lớn, giúp đơn vị kịp thời điều chỉnh mô hình hoạt động trong năm 2025 và giai đoạn tiếp theo.

Kết luận hội nghị, lãnh đạo Liên hiệp Hội Việt Nam đề nghị các Hội và tổ chức KH&CN khẩn trương rà soát điều kiện hoạt động, hoàn thiện hồ sơ pháp lý theo quy định của Luật và Nghị định mới; đồng thời tăng cường chia sẻ thông tin, góp ý cho các dự thảo tiêu chí đánh giá để sớm ban hành trong quý I/2026.