Sau thời gian gián đoạn do nhiều phòng kiểm nghiệm tạm ngừng tiếp nhận mẫu để bảo trì, hoạt động thông quan sầu riêng tại cửa khẩu với Trung Quốc đã trở lại bình thường, mỗi ngày 300–400 xe sầu riêng được thông quan…
Trong
nửa cuối tháng 10/2025, hoạt động xuất khẩu sầu riêng tại một số địa phương Tây
Nguyên, đặc biệt là Đắk Lắk, ghi nhận tình trạng bị gián đoạn do ách tắc trong
khâu kiểm nghiệm chỉ tiêu Vàng O và Cadimi — hai điều kiện bắt buộc để cấp chứng
nhận xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Sự cố xuất phát từ việc nhiều phòng kiểm
nghiệm tạm ngừng tiếp nhận mẫu do bảo trì, nâng cấp hoặc chờ đánh giá lại, dẫn
đến việc doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục kiểm nghiệm, gây chậm tiến độ
giao hàng và nguy cơ thiệt hại kinh tế.
ÁCH
TẮC DO PHÒNG KIỂM NGHIỆM TẠM DỪNG HOẠT ĐỘNG
Trước
diễn biến này, Văn phòng Chính phủ vừa có công văn truyền đạt ý kiến chỉ đạo của
Phó thủ tướng Trần Hồng Hà, yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì phối hợp
với các cơ quan liên quan khẩn trương kiểm tra, xác định nguyên nhân và trách
nhiệm tổ chức, cá nhân để xảy ra việc gián đoạn hoạt động kiểm nghiệm.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường được
giao tăng cường quản lý và giám sát hoạt động của các phòng thí nghiệm; rà
soát, hoàn thiện các quy định pháp luật và thủ tục hành chính liên quan nhằm
tránh lặp lại ách tắc. Đồng thời, phối hợp với các cơ quan và địa phương đẩy nhanh tiến độ phê duyệt, gia hạn hoặc cấp phép mới các phòng thí nghiệm đủ điều kiện phục vụ xuất khẩu, bảo đảm tiêu chuẩn kỹ thuật, môi trường và yêu cầu quốc tế.
Về
tình hình tại cửa khẩu, hoạt động thông quan vẫn được
duy trì bình thường. Hiện tại mỗi ngày, các cửa khẩu chính đang tiếp nhận: Lạng Sơn khoảng
200–250 xe sầu riêng; Lào Cai khoảng 100–150 xe sầu riêng; Móng Cái khoảng 50
xe sầu riêng. Tổng cộng từ 300–400 xe sầu riêng/ngày được thông quan”.
Ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật.
Phó Thủ tướng cũng giao UBND các tỉnh tập trung chỉ đạo triển khai
công tác cấp phép phòng thí nghiệm; chủ động phối hợp với Bộ hướng dẫn các cơ sở
rà soát điều kiện kỹ thuật, hoàn thiện hồ sơ đề nghị gia hạn hoặc xin cấp phép
mới, đảm bảo hoạt động kiểm nghiệm không bị gián đoạn.
Thông
tin về vấn đề này, chiều 1/11/2025, ông Huỳnh Tấn Đạt – Cục trưởng Cục Trồng trọt
và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), cho biết hiện Việt Nam có 24
phòng kiểm nghiệm được cơ quan Hải quan Trung Quốc công nhận, với tổng công suất
lý thuyết khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, từ
trung tuần tháng 10/2025, một số phòng phải tạm ngừng hoạt động do bảo trì, hỏng
thiết bị hoặc chờ đánh giá lại, tạo ra khoảng trống trong năng lực xét nghiệm
và gây hiện tượng ùn tắc.
Theo
ông Đạt, không phải đợi đến khi nhận được công văn chỉ đạo từ Chính phủ, mà từ
trước đó một tuần (ngày 24/10), Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng
Trung đã chủ trì họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu rà soát tình trạng
hoạt động của các phòng kiểm nghiệm, bảo đảm minh bạch năng lực và sự thống nhất
kết quả giữa phía Việt Nam và Trung Quốc.
“Sau một tuần thực hiện chỉ đạo, tình
hình kiểm nghiệm “cơ bản đã trở lại bình thường”, đảm bảo hoạt động giao thương
thông suốt cho doanh nghiệp”, ông Đạt thông tin.
THÔNG
QUAN TẠI CỬA KHẨU VẪN ỔN ĐỊNH
Hiện
sản lượng còn lại trên thị trường không nhiều, đã bước vào cuối vụ, hoạt động
xuất khẩu và thu mua diễn ra bình thường. Ông Đạt đề nghị doanh nghiệp và địa
phương giữ ổn định tâm lý, tránh hoang mang do ảnh hưởng của sự cố vừa qua.
“Mọi vướng mắc liên quan đến kiểm nghiệm hoặc thông quan,
doanh nghiệp cần liên hệ trực tiếp với Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển
thị trường hoặc Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để được xử lý kịp thời”, ông Đạt khuyến nghị.
Đắk
Lắk là địa phương có diện tích sầu riêng lớn, nhu cầu kiểm nghiệm mẫu cao nên
chịu tác động rõ nhất từ sự cố. Trong chiều 1/11/2025, bà Đặng Thị Thủy, Phó
Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk, cho biết tỉnh có gần 45.000
ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch. Sản lượng năm 2025 ước đạt
390.000 tấn, tăng 30.000 tấn so với 2024. Đến hết tháng 10/2025, vụ thu hoạch
cơ bản kết thúc, lượng còn lại chỉ khoảng 10% (tương đương 30.000–40.000 tấn). Giá
thu mua dao động 60.000–70.000 đồng/kg. Mặc dù có giảm nhẹ so với năm trước,
người trồng vẫn có lãi cao.
“Tỉnh
Đắk Lắk hiện có 269 mã số vùng trồng, 40 cơ sở đóng gói được cấp mã xuất khẩu
chính ngạch sang Trung Quốc; trong đó 224 vùng đã uỷ quyền cho doanh nghiệp xuất
khẩu, còn 45 vùng xuất khẩu trực tiếp”.
Bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk.
“Do
ảnh hưởng tạm dừng kiểm nghiệm chỉ tiêu Vàng O và Cadimi, một số doanh nghiệp
thu mua bị chậm, nhưng nhìn chung thị trường vẫn ổn định. Sở đã báo cáo UBND tỉnh
và Bộ để kiến nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, bảo đảm
không gián đoạn xuất khẩu”, bà Thuỷ khẳng định.
Ở
góc độ doanh nghiệp, ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk, cho
biết nguyên nhân ùn tắc là do doanh nghiệp tập trung gửi mẫu vào hai trung tâm
có khả năng xét nghiệm chỉ tiêu Cadimi và Vàng O, khiến hai đơn vị này quá tải.
Sầu riêng bị chậm chủ yếu nằm tại các kho ở Đắk Lắk, nhưng hoạt động xuất khẩu
không hoàn toàn tắc nghẽn.
Nhờ
sự chỉ đạo quyết liệt từ Chính phủ và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, các phòng
xét nghiệm đã hoạt động trở lại, làm việc xuyên đêm để trả kết quả. Chỉ sau một
tuần (từ ngày 24/10), lượng mẫu tồn đã được giải quyết cơ bản, doanh nghiệp yên
tâm tiếp tục thu mua và xuất khẩu khoảng 10% sản lượng cuối vụ. Hiệp hội đánh
giá cao sự phản ứng nhanh của Bộ và sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan, giúp
thị trường ổn định trở lại trong giai đoạn nhạy cảm nhất của vụ mùa.
Theo ông Trung, tác động của sự cố không làm thay đổi cục diện
chung của thị trường sầu riêng, nhưng là bài học quan trọng về việc phân bổ
năng lực kiểm nghiệm và hoàn thiện quy trình quản lý, nhằm đảm bảo xuất khẩu
thông suốt và bền vững.
Theo số liệu của Tổng cục Hải quan, kim ngạch xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc trong tháng 9/2025 đạt gần 1 tỷ USD, tăng 67,7% so với tháng trước và chiếm tới 93,6% tổng giá trị xuất khẩu mặt hàng này. Đây là tháng thứ ba liên tiếp ghi nhận mức tăng mạnh sau giai đoạn chững lại do siết chặt kiểm định.
Tính chung 9 tháng năm 2025, xuất khẩu sầu riêng sang thị trường Trung Quốc đạt khoảng 2,59 tỷ USD, gần tương đương cùng kỳ năm 2024. Ngoài thị trường chủ lực là Trung Quốc, một số thị trường khác cũng tăng trưởng đáng kể. Cụ thể: Hong Kong tăng 83,7% đạt 42,8 triệu USD; Đài Loan tăng 64,9% đạt 32 triệu USD; Papua New Guinea và Mỹ lần lượt tăng 44,6% và 36,5%.
Ở chiều ngược lại, xuất khẩu sang Thái Lan giảm mạnh 74,5%, chỉ đạt 33,9 triệu USD, kéo thị phần từ 4,7% xuống còn 1,2%.
-Chu Khôi
